ΠΕΡΙ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΒΛΑΣΦΗΜΙΑΣ
...Από δηλητηριώδη ρίζα και φοβερή μητέρα (υπερηφάνεια) προέρχεται ένα πολύ φοβερός απόγονος, δηλαδή η ανέκφραστη βλασφημία.
Για αυτό είναι ανάγκη να την φέρουμε στην μέση, γιατί δεν είναι τυχαίος εχθρός αλλά εχθρός και αντίπαλος φοβερότερος από κάθε άλλον. Το δε χειρότερο είναι, ότι δεν μπορείς εύκολα να την εκφράσεις και να την εξομολογηθείς η να την στιλεύσεις ενωπίου πνευματικού γιατρού.
Ας πάψουμε να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τον πλησίον, κι τότε δεν πρόκειται να φοβηθούμε τους λογισμούς της βλασφημίας.
Γιατί αφορμή και ρίζα του δευτέρου είναι το πρώτο.
Εκείνος που είναι κλεισμένος σε ένα σπίτι, ακούει τα λόγια αυτών που περνούν από έξω, χωρίς να συνομιλεί μαζί τους. Παρομοίως και η ψυχή που ζει με αυτοσυγκέντρωση, ταράσσεται ακούγοντας τις βλασφημίες που προφέρει διερχόμενος ο διάβολος.
Οποίος περιφρονεί τούτο τον δαίμονα, ελευθερώθηκε από το πάθος…
ΠΕΡΙ ΑΠΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΟΤΗΤΑΣ
…Η πραότης είναι μια αμετακίνητη κατάσταση του νου, που παραμένει η ίδια και στις τιμές και στις περιφρονήσεις.
Πραότης σημαίνει, το να προσεύχεσαι ειλικρινά για τον πλησίον σου χωρίς να ενοχλείσαι καθόλου από τις ταραχές που σου προξενεί.
Η πραότης είναι βράχος πάνω σε αφρισμένα κύματα, που εντελώς ακλόνητος διαλύει όλα τα κύματα, τα οποία τον κτυπούν.
Η πραότης είναι το στήριγμα της υπομονής, η θύρα ή καλύτερα η μητέρα της αγάπης., η προϋπόθεση της διακρίσεως, η πρόξενος της αφέσεις των αμαρτιών, το θάρρος της προσευχής, η περιοχή του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, γιατι ο Κύριος λέγει «ΕΠΙ ΤΙΝΑ ΕΠΙΒΛΕΨΩ, ΑΛΛΑ Η ΕΠΙ ΤΟΝ ΠΡΑΩΝ ΚΑΙ ΗΣΥΧΙΟΝ;» (πρβλ.ΗΣ.ξς 2).
Η πραότης είναι συνεργός στην υπάκουη, οδηγός στην αδελφοσύνη, χαλινός της μανίας, κόψιμο του θυμού. Μίμηση του Χριστού. Ιδιότητα των Αγγέλων, δεσμός των δαιμόνων, ασπίδα κατά της πικρής οργής.
Στις καρδιές των πράων θα αναπαύεται ο Κύριος, ενώ η ταραχώδους ψυχή είναι καθέδρα του διάβολου. «ΟΙ ΠΡΑΕΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΟΥΣΙ ΓΗΝ» ( ΜΑΤΘ. Ε, 5) μάλλον θα γίνουν κυρίαρχοι τους, ενώ οι οργίλοι και θυμώδεις άνδρες θα εξοριστούν από την γη τους.
Αυτός που θυμώνει και αυτός που ειρωνεύεται συναντήθηκαν μεταξύ τους. Και ήταν αδύνατο να ευρεθεί λόγος στη συζήτηση τους! Αν ανοίξεις την καρδιά του πρώτου, θα βρεις την μανία, και αν ερευνήσεις την ψυχή του δευτέρου θα αντικρίσεις την πονηρία.
Η απλότης είναι μια συνήθεια και συμπεριφορά της ψυχής αποίκιλη, που δεν κινείται σε κανένα κακό λογισμό.
Η ακακία είναι μια γλυκεία και χαρούμενη ψυχική κατάσταση απαλλαγμένη από κάθε κακή σκέψη και υπόνοια. Πρώτο γνώρισμα της παιδικής ηλικίας είναι η αποίκιλη απλότης. Όσο την είχε αυτή ο Αδάμ δεν αντίκρισε στον εαυτό του ούτε ψυχική γυμνότητα, ούτε σωματική ασχημοσύνη.
Πονηρός σημαίνει άνθρωπος που κάνει ψευδείς προβλέψεις και που φαντάζεται ότι αντιλαμβάνεται τους λογισμούς των άλλων από τα λόγια τους, και τα μυστικά των καρδιών τους από τις εξωτερικές κινήσεις.
Απονήρευτος άνθρωπος σημαίνει, καθαρά φύση της ψυχής, όπως ακριβώς επλάσθει που συνεργάζεται και συνομιλεί εύκολα με όλους τους ανθρώπους.
Ευθύτητα σημαίνει, απερίεργοι σκέψη, ανυπόκριτη συμπεριφορά, ομιλία φυσική και ανεπιτήδευτη.
Ο Πονηρός είναι συνόμιλος και συνώνυμος του διάβολου.
Για αυτό και ο Κύριος μας δίδαξε έτσι να τον αποκαλούμε τον διάβολο λέγοντας «ΡΥΣΑΙ ΗΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΟΝΗΡΟΥ» (ΜΑΤΘ. , 13).
Η υποκρισία είναι μια κατάσταση όπου το σώμα, οι εξωτερικές δηλαδή εκδηλώσεις βρίσκονται σε αντίθεση με την ψυχή.
Είναι δε η κατάσταση αυτή περιπλεγμένη με παντός είδους κακές σκέψεις και επινοήσεις…
ΠΕΡΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ
…Ο παρών λόγος παρουσίασε ενώπιον μας προς εξέταση ένα θησαυρό ο οποίος βρίσκεται ασφαλισμένος μέσα σε οστράκινα σκεύη η καλύτερα σε ανθρώπινα σώματα.
Ένα θησαυρό που η ποιότης του δεν μπορεί καθόλου να κατανοηθεί με λόγια. Έχει δε ο θησαυρός αυτός από έξω μόνο μια επιγραφή η οποία είναι ακατανόητη και παρέχει πολλή και ατελείωτη ερευνητική προσπάθεια σε όσους ζητούν να την εξηγήσουν με λόγια. Και η επιγραφή αυτή έχει ως εξής.
«Η ΑΓΙΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ».
Όσοι οδηγούνται από το πνεύμα του Θεού ας έλθουν μαζί μας στο νοερό και πάνσοφο τούτο συνέδριο και ας κρατούν νοερός στο χέρι τους θεόγραπτες πλάκες γνώσεις.
Άρχισε λοιπόν το συνέδριο.
Συγκεντρωθήκαμε και συζητήσαμε και ερευνήσαμε εξεταστικά την σημασία της σπουδαίας αυτής επιγραφής.
Ένας έλεγε ότι ταπεινοφροσύνη είναι το να λησμονείς αμέσως τα κατορθώματα σου.
Άλλος, το να θεωρείς τον εαυτό σου πιο τελευταίο και πιο αμαρτωλό από όλους.
Άλλος, το να γνωρίσεις καλά με τον νου σου την δική σου αδυναμία και ασθένεια.
Άλλος, το να προλαμβάνεις σε φιλονικίες να διαλύεις πρώτος την Οργή.
Άλλος, το να γνωρίζεις καλά την χάρη και την ευσπλαχνία του Θεού.
Άλλος να αισθάνεσαι ψυχική συντριβή και να απαρνείσαι το δικό σου θέλημα.
Και αφού τα άκουσα όλα αυτά τα εξέτασα μόνος μου με πολλή περίσκεψη και προσοχή, δεν κατόρθωσα με όσα άκουσα να καταλάβω την έννοια της μακάριας ταπεινοφροσύνης.
Για αυτό ως έσχατος όλων, αφού μάζεψα όπως ο σκύλος τα ψίχουλα από το τραπέζι που έπεσαν των γνωστικών εκείνων και μακαρίων Πατέρων κατέληξα στον εξής ορισμό.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η ανώτερη χάρις της ψυχής, η οποία μπορεί να ονομασθεί μόνο από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας.
Είναι ανέκφραστος πλούτος, ονομασία Θεού, δωρεά του Θεού εφ όσον Εκείνος λέγει «ΜΑΘΕΤΕ ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΓΓΕΛΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΔΕΛΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΕΜΟΥ», δηλαδή από την ενοίκησί μου και την έλλαμψί μου και την ενέργειά μου μέσα σας, «ΟΤΙ ΠΡΑΟΣ ΕΙΜΙ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΤΩ ΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΩ ΦΡΟΝΗΜΑΤΙ, ΚΑΙ ΕΥΡΗΣΕΤΕ ΑΝΑΠΑΥΣΙΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΥΦΙΣΜΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΑΙΣ ΨΥΧΑΙΣ ΥΜΩΝ» (πρλβ ΜΑΤΘ. Ια 29).
Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς, και άλλο να μην υπερηφανεύεται και άλλο το να μην ταπεινώνεται.
Ο πρώτος καθημερινά κρίνει τους άλλους.
Ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους πλην όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτό του
Ο τρίτος αν και απαλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτό του.
Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί, και άλλο το να επαινεί τον ταπεινόφρονα.
Τον πρώτο είναι των τέλειων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών και το τρίτο όλων των πιστών.
Σε κάποιον αγωνιστή που προσπαθούσε να κατακτήσει την μακάρια ταπείνωση, οι ανόσιοι δαίμονες έσπερναν επαίνους στην καρδιά . Εκείνος δε μηχανάται κατόπιν θειου φωτισμού κάποιο ευσεβές τέχνασμα για να νικήσει την πονηρία των δαιμόνων.
Σηκώνεται λοιπόν αμέσως και γράφει στο τοίχο του κελιού του τα ονόματα των πλέων υψηλών αρετών, δηλαδή της τέλειας αγάπης, της Αγγελικής ταπεινοφροσύνης, της καθαρής προσευχής, της άφθαρτου αγνότητας και των παρομοίων.
Όσες φορές λοιπόν άρχιζαν να τον επαινούν οι λογισμοί τους έλεγε «Ας πάμε στον έλεγχο».
Πλησιάζοντας στο τοίχο διάβαζε τα ονόματα των αρετών και απευθυνόμενος στον εαυτό του έλεγε «Όταν αποκτήσεις αυτές, ας γνωρίζεις ότι ακόμη βρίσκεσαι μακριά από τον Θεόν».
Στην όσια ταπείνωση υπάρχουν ενώπιον του Θεού διάφορες βαθμίδες αναβάσεως, η τριακοστή, η εξηκοστή, και η εκατοστή.
Στην τελευταία βαθμίδα καταφέρνουν να ανέβουν οι απαθείς, στην μεσαία οι ανδρείοι και στη πρώτοι όλη…
ΠΕΡΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ
…Διάκριση στους αρχάριους είναι η ορθή επίγνωση του εαυτού τους. Στους μεσαίους είναι η νοερά αίσθηση η οποία διακρίνει αλάνθαστα το πραγματικό αγαθό από το φυσικό αγαθό και από το αντίθετο του κακό. Στους τέλειους είναι η γνώση που έχουν από θεϊκή έλλαμψι και η οποία έχει την δύναμη να φωτίζει πλήρως με την λάμψη της και όσα σκοτεινά υπάρχουν μέσα στους άλλους.
Κάθε πόλεμος των δαιμόνων εναντίον μας οφείλεται γενικώς στις τρεις επόμενες αιτίες.
ΣΤΗΝ ΑΜΕΛΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ, ΣΤΟ ΦΘΟΝΟ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ.
Ο πρώτος είναι ελεεινός, ο δεύτερος πανάθλιος και ο τρίτος μακάριος.
Σε όλες τις κατά Θεό προσπάθειες μας τρεις λάκκους μας σκάβουν οι δαίμονες.
Κατά αρχήν αγωνίζονται να μην κατορθωθεί το αγαθό.
Έπειτα αφού νικηθούν στο πρώτο σημείο, αγωνίζονται ώστε το αγαθό που κατορθώθηκε να μην είναι καθόλα θεάρεστο.
Όταν και σε αυτόν το στόχο αποτύχουν οι κλέφτες, τότε πλησιάζουν αθόρυβα στην ψυχή μας και μας μακαρίζουν ότι σε όλα πολιτευόμεθα όπως θέλει ο θεός.
Αντίπαλος του πρώτου πολέμου είναι η συστηματική μέριμνα του θανάτου, του δευτέρου η υποταγή και η εξουδένωση και του τρίτου η έντονη και συνεχής αυτομεμψία.
Άλλο πράγμα είναι η πρόνοια του Θεού, άλλο η βοήθεια του, άλλο η προστασία του, άλλο το έλεος του, και άλλο η παράκλησίς του.
Το μεν πρώτο εκτείνεται σε όλη την κτίση, το δεύτερο μόνο στους πιστούς, το τρίτο στους πιστούς, στους πραγματικά πιστούς, το τέταρτο σε όσους τον υπηρετούν, το δε τελευταίο σε όσους τον αγαπούν.
Μου έθεσαν μερικοί ένα δύσκολο πρόβλημα, ανώτερο από τις δυνάμεις εκείνων που βρίσκονται στα δικά μου μέτρα, και το οποίο δεν περιέχεται σε κανένα από τα βιβλία που ήρθαν στα χέρια μου. Μου έλεγαν δηλαδή «Ποια είναι τα ιδιαίτερα παιδία καθενός από τους οκτώ πονηρούς λογισμούς; Και ποιος από τους τρεις πρώτους είναι γεννήτωρ των υπολοίπων πέντε»; Εγώ τότε προβάλλοντας στην απορία αξιέπαινοι άγνοια, έμαθα από τους οσιότατους άνδρες τα εξής.
Μητέρα της πορνείας είναι η γαστριμαργία, της ακηδίας, η κενοδοξία.
Η λύπη είναι τεκνό και των τριών καθώς και η Οργή.
Μητέρα πάλι της υπερηφάνειας είναι πάλι η κενοδοξία.
Εγώ τότε λαμβάνοντας τον λόγο έλεγα προς τους αείμνηστους εκείνους.
«Σας ικετεύω να μου μάθετε στη συνεχεία και των οκτώ πονηρών λογισμών τα παιδία, και συγκεκριμένα από ποιο γεννάται το καθένα».
Και με δίδασκαν με πολλή καλοσύνη οι απαθείς εκείνοι λέγοντας μου ότι δεν βρίσκεται τάξις και σύνεσης στους ασύνετους αλλά μάλλον ακαταστασία και αταξία.
Με έπειθαν οι μακάριοι με πειραστικά παραδείγματα, φέροντας πολλά αποδεικτικά επιχειρήματα, εκ των οποίων μερικά τα συμπεριλαμβάνουμε στο παρόντα λόγο ώστε από αυτά να διαφωτιστούμε και για τα υπόλοιπα.
Επί παραδείγματι. Το άκαιρο γέλιο άλλοτε γεννάται από την πορνεία, άλλοτε από την κενοδοξία—όταν κανείς καυχάται μέσα του άκαιρα—και άλλοτε από την τρυφή.
Ο πολύς ύπνος άλλοτε γεννάτε από την τρυφή και άλλοτε από την νηστεία—όταν οι νηστεύοντες περηφανεύονται—άλλοτε από την ακηδία και άλλοτε από φυσική ανάγκη.
Η πολυλογία άλλοτε γεννάται από την γαστριμαργία και άλλοτε από την κενοδοξία.
Η ακηδία άλλοτε γεννάται από την τρυφή και άλλοτε από την αφοβία του θεού.
Η πονηρία πάλι από την οίηση και την Οργή.
Η υποκρισία από την αυταρέσκεια και την ιδιορρυθμία.
Η βλασφημία είναι γέννημα της υπερηφάνειας.
Και για να μην πολυλογώ όλων αυτών των παθών κατά κύριο λόγο είναι φονεύτρια η ταπείνωση.
Όσοι την απέκτησαν τα νικήσαν όλα.
Όλα όσα μας συμβαίνουν είτε ορατά είναι αυτά, είτε αόρατα μπορούμε να τα δεχθούμε και με καλό και με εμπαθή και με μεσαίο τρόπο.
Είδα τρεις αδελφούς που έπαθαν κάποιο ατύχημα.
Ο πρώτος αγανάκτησε, ο δεύτερος δεν λυπήθηκε και ο τρίτος αισθάνθηκε πολλή χαρά.
Είδα γεωργούς που έσπερναν τον ίδιο σπόρο, αλλά με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.
Ο ένας για να ξοφλήσει τα χρέη του.
Ο άλλος για να απόκτηση πλούτο. Ο άλλος για να προσφέρει δώρα στον ΔΕΣΠΟΤΗ ΧΡΙΣΤΟ.
Ο άλλος για να θηρεύει έπαινο από τους διαβατές που θα έβλεπαν την καλλιέργεια του.
Ο άλλος για να προξενήσει θλίψη στον εχθρό του, κάνοντας τον να ζηλεύει
Και ο άλλος να μην ονειδίζεται από τους ανθρώπους ως αργός.
Οι προηγούμενοι αυτοί γεωργοί ονομάζονται νηστεία, αγρυπνία, διακονία, ελεημοσύνη κλπ.
Όπως τα πολύσαρκα πτηνά δεν μπορούν να πετάξουν στον ουρανό, έτσι και εκείνος που τρέφει και περιποιείται την σάρκα του.
Ο ξηραμένος βόρβορος δεν ικανοποιεί πλέον τους χοίρους. Και η σάρκα που μαράθηκε δεν αναπαύει πλέον τους δαίμονες.
Όπως τα σύννεφα αποκρύπτουν τον ήλιο, έτσι και οι πονηρές σκέψεις σκοτίζουν και καταστρέφουν το νου.
Όπως τα αυγά των ορνίθων που θερμαίνονται στο κόλπο του στήθους ζωογονούνται, έτσι και οι λογισμοί που δεν φανερώνονται με την εξομολόγηση, γίνονται έργα.
Όπως πολλές φορές μια σπίθα έκαψε ένα μεγάλο δασός, έτσι και μια ενάρετη πράξη συνέβη να εξάλειψη πλήθος από μεγάλα πταίσματα.
Όπως το νερό σβήνει τα γράμματα έτσι και το δάκρυ μπορεί να σβήσει τα πταίσματα.
Όπως είναι αδύνατο να βαδίσει ο νεκρός, έτσι είναι αδύνατο να σωθεί ο απελπισμένος.
Αυτός που έχει ορθή πίστη και όμως διαπράττει αμαρτίες μοιάζει με πρόσωπο που δεν έχει μάτια.
Όπως εκείνος που έχει δεμένα τα ποδιά δεν μπορεί να βαδίζει εύκολα, έτσι και αυτοί που θησαυρίζουν χρήματα δεν μπορούν να ανέβουν στον ουρανό.
Όπως ζημιώνονται όσοι ανταλλάσσουν τον χρυσό με την λάσπη, έτσι και όσοι διηγούνται και αποκαλύπτουν τα πνευματικά για να κερδίσουν κάτι από τα υλικά.
Την άφεση πολλοί την απέκτησαν σύντομα, την απάθεια κανείς, γιατί αυτό απαιτεί πολύ χρόνο και πόθο και την βοήθεια του Θεού.
Η ελάττωση του κακού γεννά την αποχή από το κακό.
Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας.
Η αρχή της μετανοίας είναι αρχή της σωτήριας.
Η αρχή της σωτήριας είναι η καλή πρόθεσης.
Η καλή πρόθεσης γεννά τους κόπους.
Αρχή των κοπών είναι οι αρετές.
Η αρχή των αρετών είναι το ανθός της πνευματικής ζωής.
Το ανθός της αρετής είναι η αρχή της πνευματικής εργασίας.
Η πνευματική εργασία είναι τεκνό της αρετής. Αυτής τεκνό η συνεχίσεις και η συχνότητα της εργασίας.
Καρπός και τεκνό της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η συνήθεια.
Τεκνό της συνηθείας είναι να γίνει η αρετή ένα με την ψυχή. (ποίωσις).
Η ποίωσις στο καλό γεννά το φόβο του θεού.
Ο φόβος γεννά την τήρηση των εντολών. Είτε των επουράνιων είτε των επίγειων.
Η τηρήσεις των εντολών είναι απόδειξη της αγάπης προς τον Θεό.
Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως.
Το πλήθος της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας.
Και η απόκτηση της απαθείας είναι η πληρότητα της αγάπης, δηλαδή σε όσους έγιναν με την απάθεια καθαροί στην καρδιά γιατί αυτοί το θεό όψονται…
...Από δηλητηριώδη ρίζα και φοβερή μητέρα (υπερηφάνεια) προέρχεται ένα πολύ φοβερός απόγονος, δηλαδή η ανέκφραστη βλασφημία.
Για αυτό είναι ανάγκη να την φέρουμε στην μέση, γιατί δεν είναι τυχαίος εχθρός αλλά εχθρός και αντίπαλος φοβερότερος από κάθε άλλον. Το δε χειρότερο είναι, ότι δεν μπορείς εύκολα να την εκφράσεις και να την εξομολογηθείς η να την στιλεύσεις ενωπίου πνευματικού γιατρού.
Ας πάψουμε να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τον πλησίον, κι τότε δεν πρόκειται να φοβηθούμε τους λογισμούς της βλασφημίας.
Γιατί αφορμή και ρίζα του δευτέρου είναι το πρώτο.
Εκείνος που είναι κλεισμένος σε ένα σπίτι, ακούει τα λόγια αυτών που περνούν από έξω, χωρίς να συνομιλεί μαζί τους. Παρομοίως και η ψυχή που ζει με αυτοσυγκέντρωση, ταράσσεται ακούγοντας τις βλασφημίες που προφέρει διερχόμενος ο διάβολος.
Οποίος περιφρονεί τούτο τον δαίμονα, ελευθερώθηκε από το πάθος…
ΠΕΡΙ ΑΠΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΟΤΗΤΑΣ
…Η πραότης είναι μια αμετακίνητη κατάσταση του νου, που παραμένει η ίδια και στις τιμές και στις περιφρονήσεις.
Πραότης σημαίνει, το να προσεύχεσαι ειλικρινά για τον πλησίον σου χωρίς να ενοχλείσαι καθόλου από τις ταραχές που σου προξενεί.
Η πραότης είναι βράχος πάνω σε αφρισμένα κύματα, που εντελώς ακλόνητος διαλύει όλα τα κύματα, τα οποία τον κτυπούν.
Η πραότης είναι το στήριγμα της υπομονής, η θύρα ή καλύτερα η μητέρα της αγάπης., η προϋπόθεση της διακρίσεως, η πρόξενος της αφέσεις των αμαρτιών, το θάρρος της προσευχής, η περιοχή του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, γιατι ο Κύριος λέγει «ΕΠΙ ΤΙΝΑ ΕΠΙΒΛΕΨΩ, ΑΛΛΑ Η ΕΠΙ ΤΟΝ ΠΡΑΩΝ ΚΑΙ ΗΣΥΧΙΟΝ;» (πρβλ.ΗΣ.ξς 2).
Η πραότης είναι συνεργός στην υπάκουη, οδηγός στην αδελφοσύνη, χαλινός της μανίας, κόψιμο του θυμού. Μίμηση του Χριστού. Ιδιότητα των Αγγέλων, δεσμός των δαιμόνων, ασπίδα κατά της πικρής οργής.
Στις καρδιές των πράων θα αναπαύεται ο Κύριος, ενώ η ταραχώδους ψυχή είναι καθέδρα του διάβολου. «ΟΙ ΠΡΑΕΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΟΥΣΙ ΓΗΝ» ( ΜΑΤΘ. Ε, 5) μάλλον θα γίνουν κυρίαρχοι τους, ενώ οι οργίλοι και θυμώδεις άνδρες θα εξοριστούν από την γη τους.
Αυτός που θυμώνει και αυτός που ειρωνεύεται συναντήθηκαν μεταξύ τους. Και ήταν αδύνατο να ευρεθεί λόγος στη συζήτηση τους! Αν ανοίξεις την καρδιά του πρώτου, θα βρεις την μανία, και αν ερευνήσεις την ψυχή του δευτέρου θα αντικρίσεις την πονηρία.
Η απλότης είναι μια συνήθεια και συμπεριφορά της ψυχής αποίκιλη, που δεν κινείται σε κανένα κακό λογισμό.
Η ακακία είναι μια γλυκεία και χαρούμενη ψυχική κατάσταση απαλλαγμένη από κάθε κακή σκέψη και υπόνοια. Πρώτο γνώρισμα της παιδικής ηλικίας είναι η αποίκιλη απλότης. Όσο την είχε αυτή ο Αδάμ δεν αντίκρισε στον εαυτό του ούτε ψυχική γυμνότητα, ούτε σωματική ασχημοσύνη.
Πονηρός σημαίνει άνθρωπος που κάνει ψευδείς προβλέψεις και που φαντάζεται ότι αντιλαμβάνεται τους λογισμούς των άλλων από τα λόγια τους, και τα μυστικά των καρδιών τους από τις εξωτερικές κινήσεις.
Απονήρευτος άνθρωπος σημαίνει, καθαρά φύση της ψυχής, όπως ακριβώς επλάσθει που συνεργάζεται και συνομιλεί εύκολα με όλους τους ανθρώπους.
Ευθύτητα σημαίνει, απερίεργοι σκέψη, ανυπόκριτη συμπεριφορά, ομιλία φυσική και ανεπιτήδευτη.
Ο Πονηρός είναι συνόμιλος και συνώνυμος του διάβολου.
Για αυτό και ο Κύριος μας δίδαξε έτσι να τον αποκαλούμε τον διάβολο λέγοντας «ΡΥΣΑΙ ΗΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΟΝΗΡΟΥ» (ΜΑΤΘ. , 13).
Η υποκρισία είναι μια κατάσταση όπου το σώμα, οι εξωτερικές δηλαδή εκδηλώσεις βρίσκονται σε αντίθεση με την ψυχή.
Είναι δε η κατάσταση αυτή περιπλεγμένη με παντός είδους κακές σκέψεις και επινοήσεις…
ΠΕΡΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ
…Ο παρών λόγος παρουσίασε ενώπιον μας προς εξέταση ένα θησαυρό ο οποίος βρίσκεται ασφαλισμένος μέσα σε οστράκινα σκεύη η καλύτερα σε ανθρώπινα σώματα.
Ένα θησαυρό που η ποιότης του δεν μπορεί καθόλου να κατανοηθεί με λόγια. Έχει δε ο θησαυρός αυτός από έξω μόνο μια επιγραφή η οποία είναι ακατανόητη και παρέχει πολλή και ατελείωτη ερευνητική προσπάθεια σε όσους ζητούν να την εξηγήσουν με λόγια. Και η επιγραφή αυτή έχει ως εξής.
«Η ΑΓΙΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ».
Όσοι οδηγούνται από το πνεύμα του Θεού ας έλθουν μαζί μας στο νοερό και πάνσοφο τούτο συνέδριο και ας κρατούν νοερός στο χέρι τους θεόγραπτες πλάκες γνώσεις.
Άρχισε λοιπόν το συνέδριο.
Συγκεντρωθήκαμε και συζητήσαμε και ερευνήσαμε εξεταστικά την σημασία της σπουδαίας αυτής επιγραφής.
Ένας έλεγε ότι ταπεινοφροσύνη είναι το να λησμονείς αμέσως τα κατορθώματα σου.
Άλλος, το να θεωρείς τον εαυτό σου πιο τελευταίο και πιο αμαρτωλό από όλους.
Άλλος, το να γνωρίσεις καλά με τον νου σου την δική σου αδυναμία και ασθένεια.
Άλλος, το να προλαμβάνεις σε φιλονικίες να διαλύεις πρώτος την Οργή.
Άλλος, το να γνωρίζεις καλά την χάρη και την ευσπλαχνία του Θεού.
Άλλος να αισθάνεσαι ψυχική συντριβή και να απαρνείσαι το δικό σου θέλημα.
Και αφού τα άκουσα όλα αυτά τα εξέτασα μόνος μου με πολλή περίσκεψη και προσοχή, δεν κατόρθωσα με όσα άκουσα να καταλάβω την έννοια της μακάριας ταπεινοφροσύνης.
Για αυτό ως έσχατος όλων, αφού μάζεψα όπως ο σκύλος τα ψίχουλα από το τραπέζι που έπεσαν των γνωστικών εκείνων και μακαρίων Πατέρων κατέληξα στον εξής ορισμό.
Η ταπεινοφροσύνη είναι η ανώτερη χάρις της ψυχής, η οποία μπορεί να ονομασθεί μόνο από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας.
Είναι ανέκφραστος πλούτος, ονομασία Θεού, δωρεά του Θεού εφ όσον Εκείνος λέγει «ΜΑΘΕΤΕ ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΓΓΕΛΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΟΥΚ ΑΠΟ ΔΕΛΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΕΜΟΥ», δηλαδή από την ενοίκησί μου και την έλλαμψί μου και την ενέργειά μου μέσα σας, «ΟΤΙ ΠΡΑΟΣ ΕΙΜΙ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΤΩ ΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΩ ΦΡΟΝΗΜΑΤΙ, ΚΑΙ ΕΥΡΗΣΕΤΕ ΑΝΑΠΑΥΣΙΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΥΦΙΣΜΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΑΙΣ ΨΥΧΑΙΣ ΥΜΩΝ» (πρλβ ΜΑΤΘ. Ια 29).
Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς, και άλλο να μην υπερηφανεύεται και άλλο το να μην ταπεινώνεται.
Ο πρώτος καθημερινά κρίνει τους άλλους.
Ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους πλην όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτό του
Ο τρίτος αν και απαλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτό του.
Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί κανείς, και άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί, και άλλο το να επαινεί τον ταπεινόφρονα.
Τον πρώτο είναι των τέλειων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών και το τρίτο όλων των πιστών.
Σε κάποιον αγωνιστή που προσπαθούσε να κατακτήσει την μακάρια ταπείνωση, οι ανόσιοι δαίμονες έσπερναν επαίνους στην καρδιά . Εκείνος δε μηχανάται κατόπιν θειου φωτισμού κάποιο ευσεβές τέχνασμα για να νικήσει την πονηρία των δαιμόνων.
Σηκώνεται λοιπόν αμέσως και γράφει στο τοίχο του κελιού του τα ονόματα των πλέων υψηλών αρετών, δηλαδή της τέλειας αγάπης, της Αγγελικής ταπεινοφροσύνης, της καθαρής προσευχής, της άφθαρτου αγνότητας και των παρομοίων.
Όσες φορές λοιπόν άρχιζαν να τον επαινούν οι λογισμοί τους έλεγε «Ας πάμε στον έλεγχο».
Πλησιάζοντας στο τοίχο διάβαζε τα ονόματα των αρετών και απευθυνόμενος στον εαυτό του έλεγε «Όταν αποκτήσεις αυτές, ας γνωρίζεις ότι ακόμη βρίσκεσαι μακριά από τον Θεόν».
Στην όσια ταπείνωση υπάρχουν ενώπιον του Θεού διάφορες βαθμίδες αναβάσεως, η τριακοστή, η εξηκοστή, και η εκατοστή.
Στην τελευταία βαθμίδα καταφέρνουν να ανέβουν οι απαθείς, στην μεσαία οι ανδρείοι και στη πρώτοι όλη…
ΠΕΡΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ
…Διάκριση στους αρχάριους είναι η ορθή επίγνωση του εαυτού τους. Στους μεσαίους είναι η νοερά αίσθηση η οποία διακρίνει αλάνθαστα το πραγματικό αγαθό από το φυσικό αγαθό και από το αντίθετο του κακό. Στους τέλειους είναι η γνώση που έχουν από θεϊκή έλλαμψι και η οποία έχει την δύναμη να φωτίζει πλήρως με την λάμψη της και όσα σκοτεινά υπάρχουν μέσα στους άλλους.
Κάθε πόλεμος των δαιμόνων εναντίον μας οφείλεται γενικώς στις τρεις επόμενες αιτίες.
ΣΤΗΝ ΑΜΕΛΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ, ΣΤΟ ΦΘΟΝΟ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ.
Ο πρώτος είναι ελεεινός, ο δεύτερος πανάθλιος και ο τρίτος μακάριος.
Σε όλες τις κατά Θεό προσπάθειες μας τρεις λάκκους μας σκάβουν οι δαίμονες.
Κατά αρχήν αγωνίζονται να μην κατορθωθεί το αγαθό.
Έπειτα αφού νικηθούν στο πρώτο σημείο, αγωνίζονται ώστε το αγαθό που κατορθώθηκε να μην είναι καθόλα θεάρεστο.
Όταν και σε αυτόν το στόχο αποτύχουν οι κλέφτες, τότε πλησιάζουν αθόρυβα στην ψυχή μας και μας μακαρίζουν ότι σε όλα πολιτευόμεθα όπως θέλει ο θεός.
Αντίπαλος του πρώτου πολέμου είναι η συστηματική μέριμνα του θανάτου, του δευτέρου η υποταγή και η εξουδένωση και του τρίτου η έντονη και συνεχής αυτομεμψία.
Άλλο πράγμα είναι η πρόνοια του Θεού, άλλο η βοήθεια του, άλλο η προστασία του, άλλο το έλεος του, και άλλο η παράκλησίς του.
Το μεν πρώτο εκτείνεται σε όλη την κτίση, το δεύτερο μόνο στους πιστούς, το τρίτο στους πιστούς, στους πραγματικά πιστούς, το τέταρτο σε όσους τον υπηρετούν, το δε τελευταίο σε όσους τον αγαπούν.
Μου έθεσαν μερικοί ένα δύσκολο πρόβλημα, ανώτερο από τις δυνάμεις εκείνων που βρίσκονται στα δικά μου μέτρα, και το οποίο δεν περιέχεται σε κανένα από τα βιβλία που ήρθαν στα χέρια μου. Μου έλεγαν δηλαδή «Ποια είναι τα ιδιαίτερα παιδία καθενός από τους οκτώ πονηρούς λογισμούς; Και ποιος από τους τρεις πρώτους είναι γεννήτωρ των υπολοίπων πέντε»; Εγώ τότε προβάλλοντας στην απορία αξιέπαινοι άγνοια, έμαθα από τους οσιότατους άνδρες τα εξής.
Μητέρα της πορνείας είναι η γαστριμαργία, της ακηδίας, η κενοδοξία.
Η λύπη είναι τεκνό και των τριών καθώς και η Οργή.
Μητέρα πάλι της υπερηφάνειας είναι πάλι η κενοδοξία.
Εγώ τότε λαμβάνοντας τον λόγο έλεγα προς τους αείμνηστους εκείνους.
«Σας ικετεύω να μου μάθετε στη συνεχεία και των οκτώ πονηρών λογισμών τα παιδία, και συγκεκριμένα από ποιο γεννάται το καθένα».
Και με δίδασκαν με πολλή καλοσύνη οι απαθείς εκείνοι λέγοντας μου ότι δεν βρίσκεται τάξις και σύνεσης στους ασύνετους αλλά μάλλον ακαταστασία και αταξία.
Με έπειθαν οι μακάριοι με πειραστικά παραδείγματα, φέροντας πολλά αποδεικτικά επιχειρήματα, εκ των οποίων μερικά τα συμπεριλαμβάνουμε στο παρόντα λόγο ώστε από αυτά να διαφωτιστούμε και για τα υπόλοιπα.
Επί παραδείγματι. Το άκαιρο γέλιο άλλοτε γεννάται από την πορνεία, άλλοτε από την κενοδοξία—όταν κανείς καυχάται μέσα του άκαιρα—και άλλοτε από την τρυφή.
Ο πολύς ύπνος άλλοτε γεννάτε από την τρυφή και άλλοτε από την νηστεία—όταν οι νηστεύοντες περηφανεύονται—άλλοτε από την ακηδία και άλλοτε από φυσική ανάγκη.
Η πολυλογία άλλοτε γεννάται από την γαστριμαργία και άλλοτε από την κενοδοξία.
Η ακηδία άλλοτε γεννάται από την τρυφή και άλλοτε από την αφοβία του θεού.
Η πονηρία πάλι από την οίηση και την Οργή.
Η υποκρισία από την αυταρέσκεια και την ιδιορρυθμία.
Η βλασφημία είναι γέννημα της υπερηφάνειας.
Και για να μην πολυλογώ όλων αυτών των παθών κατά κύριο λόγο είναι φονεύτρια η ταπείνωση.
Όσοι την απέκτησαν τα νικήσαν όλα.
Όλα όσα μας συμβαίνουν είτε ορατά είναι αυτά, είτε αόρατα μπορούμε να τα δεχθούμε και με καλό και με εμπαθή και με μεσαίο τρόπο.
Είδα τρεις αδελφούς που έπαθαν κάποιο ατύχημα.
Ο πρώτος αγανάκτησε, ο δεύτερος δεν λυπήθηκε και ο τρίτος αισθάνθηκε πολλή χαρά.
Είδα γεωργούς που έσπερναν τον ίδιο σπόρο, αλλά με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.
Ο ένας για να ξοφλήσει τα χρέη του.
Ο άλλος για να απόκτηση πλούτο. Ο άλλος για να προσφέρει δώρα στον ΔΕΣΠΟΤΗ ΧΡΙΣΤΟ.
Ο άλλος για να θηρεύει έπαινο από τους διαβατές που θα έβλεπαν την καλλιέργεια του.
Ο άλλος για να προξενήσει θλίψη στον εχθρό του, κάνοντας τον να ζηλεύει
Και ο άλλος να μην ονειδίζεται από τους ανθρώπους ως αργός.
Οι προηγούμενοι αυτοί γεωργοί ονομάζονται νηστεία, αγρυπνία, διακονία, ελεημοσύνη κλπ.
Όπως τα πολύσαρκα πτηνά δεν μπορούν να πετάξουν στον ουρανό, έτσι και εκείνος που τρέφει και περιποιείται την σάρκα του.
Ο ξηραμένος βόρβορος δεν ικανοποιεί πλέον τους χοίρους. Και η σάρκα που μαράθηκε δεν αναπαύει πλέον τους δαίμονες.
Όπως τα σύννεφα αποκρύπτουν τον ήλιο, έτσι και οι πονηρές σκέψεις σκοτίζουν και καταστρέφουν το νου.
Όπως τα αυγά των ορνίθων που θερμαίνονται στο κόλπο του στήθους ζωογονούνται, έτσι και οι λογισμοί που δεν φανερώνονται με την εξομολόγηση, γίνονται έργα.
Όπως πολλές φορές μια σπίθα έκαψε ένα μεγάλο δασός, έτσι και μια ενάρετη πράξη συνέβη να εξάλειψη πλήθος από μεγάλα πταίσματα.
Όπως το νερό σβήνει τα γράμματα έτσι και το δάκρυ μπορεί να σβήσει τα πταίσματα.
Όπως είναι αδύνατο να βαδίσει ο νεκρός, έτσι είναι αδύνατο να σωθεί ο απελπισμένος.
Αυτός που έχει ορθή πίστη και όμως διαπράττει αμαρτίες μοιάζει με πρόσωπο που δεν έχει μάτια.
Όπως εκείνος που έχει δεμένα τα ποδιά δεν μπορεί να βαδίζει εύκολα, έτσι και αυτοί που θησαυρίζουν χρήματα δεν μπορούν να ανέβουν στον ουρανό.
Όπως ζημιώνονται όσοι ανταλλάσσουν τον χρυσό με την λάσπη, έτσι και όσοι διηγούνται και αποκαλύπτουν τα πνευματικά για να κερδίσουν κάτι από τα υλικά.
Την άφεση πολλοί την απέκτησαν σύντομα, την απάθεια κανείς, γιατί αυτό απαιτεί πολύ χρόνο και πόθο και την βοήθεια του Θεού.
Η ελάττωση του κακού γεννά την αποχή από το κακό.
Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας.
Η αρχή της μετανοίας είναι αρχή της σωτήριας.
Η αρχή της σωτήριας είναι η καλή πρόθεσης.
Η καλή πρόθεσης γεννά τους κόπους.
Αρχή των κοπών είναι οι αρετές.
Η αρχή των αρετών είναι το ανθός της πνευματικής ζωής.
Το ανθός της αρετής είναι η αρχή της πνευματικής εργασίας.
Η πνευματική εργασία είναι τεκνό της αρετής. Αυτής τεκνό η συνεχίσεις και η συχνότητα της εργασίας.
Καρπός και τεκνό της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η συνήθεια.
Τεκνό της συνηθείας είναι να γίνει η αρετή ένα με την ψυχή. (ποίωσις).
Η ποίωσις στο καλό γεννά το φόβο του θεού.
Ο φόβος γεννά την τήρηση των εντολών. Είτε των επουράνιων είτε των επίγειων.
Η τηρήσεις των εντολών είναι απόδειξη της αγάπης προς τον Θεό.
Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως.
Το πλήθος της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας.
Και η απόκτηση της απαθείας είναι η πληρότητα της αγάπης, δηλαδή σε όσους έγιναν με την απάθεια καθαροί στην καρδιά γιατί αυτοί το θεό όψονται…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου